The Memory of Communist Poland in the Third Polish Republic: A Tentative Systematisation

Abstract

The political discourse in Poland in the final years before the fall of communism in 1989, was based on a strong opposition between the authorities and the rest of society. Even then, however, support for the opposition was not unanimous, and it was even less so in previous years. Most Poles considered the communist system forced, exogenous, oppressive, unacceptable, and supported by the Soviet threat. Still, individual reactions were varied: there were different paths to be taken through communism. The authors of the paper discuss how these paths contributed to differing recollections of the period. They focus on the collective memory of political parties and politicians, particularly on the controversial question of collaborating with the communist regime and the rights to veteran status among the former opposition members. It is a story of two types of memory: the one stressing reconciliation and the other pushing the distinction between former regime representatives and democratic opposition members.

Dyskurs polityczny w Polsce w ostatnich latach przed upadkiem komunizmu w 1989 r. Opierał się na silnej opozycji między władzą a resztą społeczeństwa. Nawet wtedy poparcie dla opozycji nie było jednogłośne, a było jeszcze mniej w poprzednich latach. Większość Polaków uważała system komunistyczny za wymuszony, egzogenny, opresyjny, nieakceptowalny i wspierany przez radzieckie zagrożenie. Jednak indywidualne reakcje były zróżnicowane: w komunizmie były różne drogi. Autorzy artykułu omawiają, w jaki sposób te ścieżki przyczyniły się do odmiennych wspomnień z tego okresu. Skupiają się na zbiorowej pamięci partii politycznych i polityków, w szczególności na kontrowersyjnej kwestii współpracy z reżimem komunistycznym i praw do statusu weterana wśród byłych członków opozycji. Jest to opowieść o dwóch rodzajach pamięci: jednej podkreślającej pojednanie, a drugiej przepychającej rozróżnienie między byłymi przedstawicielami reżimu a członkami demokratycznej opozycji.