Budżet obywatelski jako element partycypacji społecznej

Abstract

Citizen participation is becoming an important element of self-government practice in Poland. One of the tools supporting the process of involving residents in local government matters is participatory budgeting. Its fundamental importance is to provide residents of local government units with the possibility of deciding on the allocation of some budget expenses, in particular those relating to infrastructure investments. Participatory budgeting is one of the most effective citizen practices aimed at involving residents in managing their cities. However, it can be a tool or a single project and a part of a thorough, long-term, and comprehensive reform of urban policy, based on the city's administrative reform. Citizen engagement is also seen as an instrument of state effectiveness. When citizens can meet their needs and hold public institutions accountable, public money is likely to be used more efficiently to deliver public goods and services that are better suited to citizens' needs. Recognition of the potential of citizen involvement in public affairs is widespread. The aim of the article is to present the concept and genesis of citizen participation as well as to analyze and compare the completed editions of the Zielona Góra Participatory Budgeting in 20132020. A particular attention was paid to the types of winning tasks and the principles of budget implementation.

Partycypacja obywatelska staje się ważnym elementem praktyki samorządowej w Polsce. Jednym z narzędzi wspierających proces angażowania mieszkańców w sprawy samorządowe jest budżet obywatelski. Jego zasadnicze znaczenie polega na zapewnieniu mieszkańcom jednostek samorządowych możliwości decydowania o przeznaczeniu części wydatków budżetowych, w szczególności dotyczących inwestycji o charakterze infrastrukturalnym. Budżet partycypacyjny to jedna z najskuteczniejszych praktyk obywatelskich mających na celu zaangażowanie mieszkańców w proces zarządzania ich miastami. Jednak może on być nie tylko narzędziem czy pojedynczym projektem, ale też częścią gruntownej, długofalowej i całościowej reformy polityki miejskiej, opierającej się na reformie administracyjnej miasta. Zaangażowanie obywatelskie jest również postrzegane jako instrument skuteczności państwa. Kiedy obywatele mają możliwość zaspokojenia swoich potrzeb i pociągnięcia instytucji publicznych do odpowiedzialności, środki publiczne będą prawdopodobnie bardziej efektywnie wykorzystywane do dostarczania dóbr i usług publicznych lepiej dostosowanych do potrzeb obywateli. Uznanie potencjału obywatelskiego zaangażowania w sprawy publiczne jest szeroko rozpowszechnione. Celem artykułu jest przedstawienie pojęcia i genezy partycypacji obywatelskiej oraz analiza i porównanie zakończonych edycji Zielonogórskiego Budżetu Obywatelskiego w latach 2013-2020. Szczególną uwagę zwrócono na rodzaje zwycięskich zadań oraz zasady przeprowadzania budżetu.